Codzienne jedzenie słodyczy, częste wypady do restauracji typu fast-food, pizza zamawiana do domu zamiast obiadu, picie słodkich napojów gazowanych - to najczęstsze błędy popełniane przez rodziców w żywieniu dzieci. Wielu z nas tłumaczy swój brak konsekwencji w dbaniu o zdrową dietę malucha tym, że nie ma serca odmówić czegokolwiek synowi czy córce.
Niestety, skutki takiego postępowania mogą być poważne. Coraz więcej polskich dzieci cierpi na nadwagę i otyłość. Rośnie też zachorowalność na cukrzycę w młodym wieku. Zatrważający jest fakt, że odnotowuje się również przypadki nadciśnienia tętniczego czy poważnego słuszczenia wątroby u nieletnich pacjentów. Lekarze biją na alarm, że trzeba zwrócić większą uwagę na to, co je nasze dziecko, aby zapewnić mu zdrowie i prawidłowy rozwój fizyczny oraz intelektualny.
Dlaczego zdrowe żywienie dziecka jest takie ważne?
Zdrowa prawidłowo zbilansowana dieta, zapewni młodemu organizmowi możliwość wzrostu i rozwoju, a także dostarczy energii oraz substancji odżywczych niezbędnych do codziennego funkcjonowania.
Wśród rodziców i dziadków nadal często panuje przekonanie, że otyłe dziecko to nie problem. Mawia się nawet, że "dobrze odżywiony" maluch to synonim zdrowia. Rzeczywistość jest jednak inna.
Dzieci z nadwagą są narażone nie tylko na szykanowanie w szkole czy wśród kolegów na podwórku, ale przede wszystkim występuje u nich zwiększone ryzyko zachorowania na wiele groźnych chorób.
Najczęstszym błędem, który popełniamy w żywieniu naszych pociech, jest podawanie im w nadmiarze słodyczy oraz słodkich napojów gazowanych. Statystyki mówią, że polskie maluchy sięgają po tego typu produkty codzienne, podczas gdy dzieci wcale nie powinny spożywać rafinowanego cukru. Jest on nie tylko bardzo szkodliwy dla zębów i powoduje próchnicę oraz choroby przyzębia (szczególnie w połączeniu z kwasem ortofosforowym z popularnych napojów typu cola), ale również przyczynia się do otyłości, cukrzycy i bardzo negatywnie wpływa na układ immunologiczny, nasila stany zapalne w organizmie i "dokarmia" komórki nowotworowe.
W dodatku skutki nadmiernego spożywania cukru w dzieciństwie możemy odczuwać przez całe życie, ponieważ predysponuje to zwiększonego ryzyka powstawania w dorosłym życiu takich chorób jak:
- cukrzyca typu 2,
- nadciśnienie tętnicze
- miażdżyca
- zawał,
- udar,
- osteoporoza.
Zdrowa pełna świeżych wartościowych produktów dieta jest więc naprawdę ważna, jeśli chcemy, aby nasze dziecko cieszyło się zdrowiem i dobrym samopoczuciem teraz i w przyszłości.
Jak wygląda piramida żywienia dla dzieci?
Istnieje opracowany przez specjalistów uniwersalny schemat żywieniowy dla dzieci, który zaleca również Instytut Żywności i Żywienia. Jest on przedstawiony w postaci tak zwanej piramidy żywieniowej.
Choć nazwa sugeruje, że piramida ta dotyczy wyłącznie sposoby odżywiania dzieci, zawarte są w niej również inne niezwykle istotne wytyczne. Dotyczą one aktywności fizycznej i wystawiania dziecka na działanie urządzeń elektronicznych emitujących promieniowanie.
U podstawy piramidy - jako najważniejszy jej element, występuje codzienna aktywność fizyczna. Nie oznacza to wcale, że dziecko powinno zacząć wyczynowo uprawiać jakieś sporty. Chodzi jedynie o to, by maluch nie spędzał całych dni w domu, grając w gry komputerowe, a raczej by wychodził na spacery, na podwórko, plac zabaw, do parku, na rower, rolki czy choćby pobawić się do ogrodu. Bardzo ważne jest to, żeby dziecko każdego dnia spędzało czas na świeżym powietrzu, bez względu na pogodę.
Wielu rodziców chcąc uspokoić dziecko lub czymś je zając, aby mieć czas dla siebie, włącza maluchowi bajki na tablecie, laptopie, komórce czy telewizorze. Niestety, niektórzy rodzice dostarczają aż kilku godzin dziennie takiej rozrywki swoim pociechom. Takie postępowanie nie tylko uzależnia dziecko od urządzeń elektronicznych, co rodzi później duże problemy, ale też może prowadzić do pogorszenia wzroku i naraża malucha na wielogodzinne działanie pola magnetycznego urządzeń elektronicznych. Pamiętajmy, że małe dzieci są na nie o wiele bardziej wrażliwe niż dorośli. Może się to skończyć rozdrażnieniem, agresją, trudnościami z koncentracją, bólami głowy, problemami z zasypianiem. Ograniczmy więc oglądanie bajek do maksymalnie 20-30 minut dziennie i to najlepiej na dużym ekranie (telewizor), a nie na telefonie czy tablecie.
Produkty żywnościowe, o których mówi piramida zdrowego żywienia dla dzieci, podzielone zostały na 6 podstawowych grup:
1. Owoce i warzywa
Znajdują się one u podstawy piramidy żywienia, co oznacza, że powinny przeważać w codziennym jadłospisie. Stanowią one źródło witamin, minerałów i enzymów, umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu dziecka.
Na szczególną uwagę zasługują:
- beta-karoten, niezbędny dla prawidłowego widzenia, zdrowia skóry, wzrostu kości i funkcjonowania wątroby,
- witamina C, która podnosi odporność ustroju, wspomaga procesy gojenia i regeneracji oraz wspomaga wchłanianie żelaza z pożywienia,
- kwas foliowy - uczestniczący w wielu ważnych procesach życiowych,
- potas - odpowiedzialny za prawidłową pracę serca,
- żelazo - niezbędne dla zdrowej krwi,
- magnez - który pełni wiele ważnych funkcji - jest niezbędny dla zdrowia serca, mięśni i kości,
- wapń - dla zdrowych kości i zębów oraz dobrej odporności organizmu.
Warzywa i owoce są również bogate w cenny błonnik pokarmowy, który wspomaga usuwanie toksyn z organizmu i zapewnia prawidłową pracę układu pokarmowego.
Dziecko może spożywać właściwie wszystkie warzywa i owoce - oprócz wyjątkowych sytuacji takich jak przykładowo alergia, kiedy to trzeba wykluczyć pewne pokarmy.
Pamiętajmy jednak, aby przeważały warzywa, a owoce były jedynie smacznym dodatkiem, a nie podstawą posiłków, ponieważ wiele z nich zawiera sporo cukru.
Podawajmy maluchowi każdego dnia 5 porcji warzyw i owoców - możemy to zrobić również w postaci naturalnego świeżo wyciśniętego soku bez dodanego cukru lub pysznego musu owocowo-warzywnego.
Jeżeli dziecko niechętnie jada warzywa, postarajmy się przemycać je do posiłków różnymi fortelami. Możemy przykładowo, pięknie udekorować kanapki układając na nich obrazki z warzyw lub dodać buraka, banana czy szpinak do ciasta na naleśniki i przygotować pyszne kolorowe i zdrowe danie, które dziecko z pewnością chętnie zje.
2. Zboża oraz ziemniaki
Węglowodany złożone powinny stanowić podstawę zdrowej diety zarówno dziecka, jak i osoby dorosłej.
Produkty zbożowe z pełnego ziarna dostarczają organizmowi witamin (zwłaszcza tych z grupy B), minerałów oraz błonnika pokarmowego.
Podajmy więc maluchowi takie produkty zbożowe jak:
- pełnoziarnisty ryż,
- pełnoziarnisty makaron,
- kasze (gryczana, jaglana, jęczmienna),
- płatki owsiane, jaglane, ryżowe,
- chleb z pełnego ziarna,
- ziemniaki.
To właśnie zboża oraz produkty skrobiowe takie jak ziemniaki, stanowią podstawowe źródło energii dla naszego ciała i umysłu. Dzięki nim dziecko będzie zdrowo rosnąć i rozwijać się, będzie mieć siłę i ochotę na zabawę. Węglowodany odżywiają też nasz mózg, wspomagają procesy uczenia się i zapamiętywania. Pamiętajmy, że jeśli dziecko cierpi na nietolerancję glutenu, powinniśmy sięgać wyłącznie po bezglutenowe produkty zbożowe. Stosowne oznaczenie znajdziemy na opakowaniu.
3. Mleko i produkty mleczne
Ta grupa znajduje się w piramidzie żywienia dla dzieci, choć budzi coraz większe kontrowersje. Oczywiście, jeżeli dziecko cierpi na alergię na mleko krowie, nie możemy podawać mu nabiału w żadnej formie - dotyczy to nie tylko samego mleka, ale też twarożków, jogurtów, sera białego, żółtego i topionego oraz różnego rodzaju deserów mlecznych oraz lodów. Nie załamujmy rąk, ponieważ z łatwością zastąpimy je mlekiem roślinnym, kozim lub owczym.
Dla dzieci, które mogą spożywać mleko, może ono stanowić cenne źródło witamin i minerałów, zwłaszcza wapnia tak potrzebnego do budowy zębów i kości. Pamiętajmy jednak, aby podawać wyłącznie sprawdzone, najlepiej ekologiczne produkty nabiałowe, które są wolne od antybiotyków, konserwantów i dodanego cukru.
4. Produkty mięsne, ryby, jaja oraz rośliny strączkowe
Stanowią one źródło białka, które jest podstawowym składnikiem budulcowym dla organizmu. Jest ono absolutnie niezbędne w procesie wzrostu i rozwoju, a także dla zapewnienia prawidłowego przebiegu wielu procesów fizjologicznych.
Produkty mięsne oprócz białka dostarczają też żelaza oraz innych cennych minerałów takich jak cynk, siarka, wapń, jod, fosfor, a także wielu ważnych witamin (B1, B6, B12, PP).
Ryby z kolei poza białkiem stanowią cenne źródło zdrowych tłuszczów z grupy omega 3, które pozytywnie wpływają na odporność oraz pracę układu krwionośnego.
Jajka natomiast poza białkiem zawierają sporo cynku, siarki i żelaza.
Koniecznie włączmy do jadłospisu naszego dziecka różne rośliny strączkowe przykładowo fasolę, ciecierzycę, soczewicę, groch. Są one cenne nie tylko ze względu na wysoką zawartość dobrej jakości białka, ale także błonnika pokarmowego, wapnia, żelaza, cynku i witamin z grupy B.
Jeśli mamy trudności w prawidłowym doborze porcji mięsa, ryb i roślin strączkowych dla malucha, pomoże nam dietetyk.
5. Tłuszcze oraz orzechy
Najzdrowsze są tłuszcze pochodzenia roślinnego zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe takie jak oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, olej rzepakowy, olej lniany i inne. Nie zawierają one cholesterolu i są bogatym źródłem witaminy E, która wspomaga system immunologiczny.
Z kolei masło zawiera witaminę A oraz D, ale nie należy przesadzać z jego ilością, ponieważ znajduje się w nim cholesterol. Oczywiście dziecko może jeść masło, jednak nie w dużych ilościach i najlepiej po prostu na kanapce. Unikajmy smażenia na maśle, ponieważ w wyniku działania wysokiej temperatury powstaje w nim akroleina, która jest substancją kancerogenną.
Orzechy oprócz zdrowych tłuszczów, zwierają także białka i związki mineralne takie jak selen, fosfor, żelazo, wapń, magnez. Pamiętajmy jednak, by dziecko spożywało je w niewielkich ilościach, ponieważ są bardzo kaloryczne i ciężkostrawne. Zanim zaczniemy podawać je maluchowi regularnie, warto też udać się do lekarza i wykonać testy alergiczne, ponieważ wśród dzieci stosunkowo często zdarza się alergia na orzechy.
6. Słodycze i cukier
Cukier nie dostarcza nam żadnych wartości odżywczych. Stanowi on tak zwane puste kalorie. Ponadto negatywnie oddziałuje na zdrowie, przyczyniając się do próchnicy zębów, cukrzycy, nadwagi i otyłości, osłabienia odporności oraz chorób zapalnych. Powinniśmy go całkowicie wyeliminować z diety naszych dzieci.
Zastąpmy niezdrowy cukier suszonymi owocami takimi jak figi czy daktyle, które są nie tylko pyszne, ale też bogate w witaminy i minerały cenne dla zdrowia. Warto także wypróbować ksylitol, który smakuje i wygląda jak cukier, jednak ma zupełnie inne właściwości chemiczne. Dodatkową jego zaletą jest to, że wspomaga mineralizację kości i zębów, wspomaga więc walkę z próchnicą. W większości zwykłych hipermarketów, w sklepach ze zdrową żywnością oraz zielarniach dostaniemy czekolady, cukierki i lizaki na ksylitolu.
Oprócz tego, co spożywa dziecko, bardzo ważne jest również to, co pije. Najlepszym napojem, zarówno dla osoby dorosłej, jak i dla malucha jest zawsze woda. Przyzwyczajajmy naszą pociechę do jej picia już od najmłodszych lat. Oczywiście możemy serwować też świeże soki owocowe i warzywne, pamiętajmy, tylko by ilość tych owocowych ograniczyć do jednej szklanki dziennie.
Zrezygnujmy z kupowania dziecku napojów gazowanych, dosładzanych soków w kartonach i butelkach. Absolutnie niewskazane są też napoje takie jak kawa, mocna czarna herbata i popularne napoje energetyczne w puszkach.
Kolejnym istotnym aspektem jest zawartość soli w posiłkach. Nie dosalajmy potraw i zadbajmy, żeby maluch nie spożywał niezdrowych słonych przekąsek typu chipsy, paluszki, krakersy.
Różnorodna prawidłowo zbilansowana dieta zapewni zdrowie dziecku i całej reszcie rodziny. Jeśli nasza pociecha cierpi z powodu jakichś problemów zdrowotnych, na przykład alergii lub cierpi na chorobę przewlekłą, zdecydowanie powinniśmy skorzystać z porady doświadczonego dietetyka, który pomoże skomponować zdrowe, wartościowe i smaczne posiłki dla dziecka.
