Przemoc w rodzinie zachodzi w momencie, gdy członek rodziny, wykorzystując przewagę sił w sposób zamierzony, podejmuje działanie naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie. Sprawca przemocy narusza podstawowe prawa ofiary. Są to na przykład: prawo do godności, szacunku. Przemoc, którą stosuje sprawca, jest zamierzona.
Przemoc domowa - mity i fakty
Istnieje wiele mitów dotyczących problemu przemocy domowej. Mity te mają na celu usprawiedliwienie stosowania przemocy oraz dają sprawcy poczucie bezkarności i przyzwolenia społecznego. Wiele osób będących świadkami przemocy myślą, że to nie jest ich sprawa i że nie powinni się wtrącać w życie innych. Niektórzy szukają usprawiedliwienia dla sprawcy kierując się myśleniem, że jeśli ktoś doznaje przemocy to jest jego wina, gdyż pewnie czymś sobie na to zasłużył oraz to akceptuje, ponieważ nie szuka pomocy. Istnieje dużo stereotypów na temat przemocy domowej. Ludzie często nie zdają sobie sprawy z tego, że każda przemoc jest przestępstwem. Przemoc domowa to zjawisko, które zdarza się w każdej grupie społecznej i nie jest prawdą, że dotyczy tylko rodzin, w których występuje uzależnienie od alkoholu. Nie każda forma przemocy pozostawia widoczne ślady w formie siniaków czy złamań. Przemoc to również poniżanie, zastraszanie i inne zachowania powodujące cierpienie psychiczne. Nieprawdą jest również stwierdzenie, że jeśli ktoś doznaje przemocy to na nią zasłużył. Nikt bez względu na swoje działania nie zasługuje na to, by ktoś stosował wobec niego przemoc. Mit który mówi o tym, że przemoc to sprawa rodzinna również nie jest prawdziwy. Skoro przemoc jest przestępstwem oznacza to, że każdy kto ma informacje na temat stosowanej przemocy powinien zgłosić ten fakt odpowiednim służbom. Kolejny stereotyp mówi o tym, że gdyby ofiara naprawdę chciała i doznawała przemocy odeszłaby od sprawcy. Niestety, przemoc której człowiek doznaje od osoby bliskiej jest bardzo trudnym i przykrym dla niej doświadczeniem. Często zdarza się tak, że osoby pokrzywdzone wyszukują argumenty, które przemawiają za pozostaniem przy sprawcy przemocy. Nieprawdą jest również, że przemoc istnieje tylko w rodzinach, w których występuje problem uzależnienia od alkoholu. Owszem stosowanie przemocy i nadmierne spożywanie alkoholu często temu towarzyszą, ale nie jest prawdą że taka sytuacja ma miejsce w każdej rodzinie w której stosowana jest przemoc. Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że Policja w 2016 roku interweniowała 106 000 razy w sprawie przemocy domowej. W większej liczbie przypadków były to interwencje przeprowadzone w mieście. Według danych w większości sprawcami przemocy byli mężczyźni pod wpływem alkoholu.
Rodzaje przemocy domowej
Sprawcy przemocy stosują wobec swoich bliskich przemoc w różnych formach:
- przemoc fizyczna występuje, gdy sprawca narusza nietykalność cielesną drugiej osoby;
- przemoc psychiczna to ta, w której sprawca narusza godność osobistą ofiary;
- przemoc seksualna to taka, która narusza sferę seksualną;
- przemoc ekonomiczna jest to naruszenie lub zaniedbywanie własności osoby, która doznaje przemocy.
Istnieje również przemoc w formie zaniedbania, czyli braku zaspokojenia podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych.
Przemoc domowa - różne relacje
Sprawcy przemocy wykorzystują do realizacji działań pewne cechy, którymi dysponują.
Relacja kobieta - mężczyzna
Na przykład w relacji kobieta - mężczyzna, w sytuacji gdy mężczyzna dopuszcza się przemocy wobec kobiety często wykorzystuje swoją przewagę, gdy jest główną osobą zapewniającą byt materialny rodzinie. Dzięki swojej przewadze może on podporządkować sobie swoją partnerkę.
Relacja rodzic - dziecko
W tej relacji rodzic właściwie we wszystkich obszarach ma przewagę. Jest osobą starszą, silniejszą, zapewniająca byt materialny rodzinie, przysługuje mu również władza rodzicielska. Oznacza to, że ma prawo decydować o metodach wychowawczych stosowanych wobec swojego dziecka.
Relacja starsze - młodsze rodzeństwo
Kolejna relacja to starsze - młodsze rodzeństwo. Starsze dzieci często biorąc za przykład zachowanie rodziców wobec nich samych stosują przemoc, aby podporządkować sobie swoje młodsze rodzeństwo.
Relacja dorosłe dziecko - starzejący się rodzice
W relacji dorosłe dzieci - starzejący się rodzice często można zauważyć obraz patologii życia rodzinnego. Dorosłe osoby, które doświadczały przemocy przez wiele lat ze strony swoich rodziców stosują te same działania na swoich starszych już rodzicach.
Relacja rodzina - niepełnosprawni
W tej relacji przemoc może być spowodowana frustracją członków rodziny, którzy musieli zrezygnować ze swoich planów czy marzeń na rzecz opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Osoba, która doznaje frustracji, czuje w sobie wiele negatywnych emocji jak złość, żal czy bezsilność. Te uczucia często powodują stosowanie przemocy wobec niepełnosprawnych członków rodziny. Rodzina- inni, jest to grupa w której tak zwani inni to osoby o innej orientacji seksualnej.
Fazy przemocy domowej
W cyklu przemocy wobec członków rodziny występują fazy trzy fazy.
1. Faza narastania napięcia
Pierwsza faza to faza narastania napięcia. W tej fazie pojawiają się sytuacje konfliktowe, które powodują wzrost napięcia. Osoba stosująca przemoc staje się zdenerwowana a swoje złe samopoczucie i emocje rozładowuje na bliskiej osobie. Osoba doznająca przemocy zaczyna obwiniać się o sytuacje i wierzy partnerowi, że to jej zachowanie jest przyczyną kłótni. Zdarza się że osoba doznająca przemocy celowo wywołuje kłótnie, gdyż ma już dosyć narastającego napięcia, chce żeby kłótnia już się odbyła. Tak przyszła kolejna faza.
2. Faza ostrej przemocy
Druga faza nazywana jest fazą ostrej przemocy. Na tym etapie dochodzi do rozładowania złych emocji, które narastały. Zachowanie osoby stosującej przemoc jest gwałtowne, agresywne i może być spowodowane pozornie błahym powodem. Dochodzi tutaj do przemocy fizycznej, słownej albo połączenia tych rodzajów przemocy. W tej fazie przeprosiny czy obietnice poprawy osoby doznającej przemocy nie powodują już zmniejszenia napięcia osoby stosującej przemoc.
3. Faza miodowego miesiąca
Po fazie ostrej przemocy przychodzi faza miodowego miesiąca. Osoba agresywna po wyładowaniu emocji zmienia się. Zaczyna okazywać pozytywne emocje, skruchę i czułość. Sprawca zaczyna w tej fazie pielęgnować pozytywne uczucia i dbać o ofiarę. Takie zachowanie powoduje, że osoba doznająca przemocy zyskuje wiarę w to, że jej oprawca jednak się zmienił, zrozumiał że jego zachowanie było złe i ma nadzieje, że teraz już wszystko zacznie wyglądać tak jak powinno, a przemoc nigdy nie będzie miała miejsca w ich życiu.
Skutki przemocy domowej
Ofiary przemocy często zachowują się w sposób, który może denerwować innych, zachowanie ofiary jest często niezrozumiałe dla innych. Ofiary przemocy mogą zachowywać się różnie i mieć problemy emocjonalne w wyniku krzywd, które doznają. Syndrom wyuczonej bezradności to kwestia, która często towarzyszy problemom przemocy w rodzinie. Często pojawia się w momencie, gdy ofiara próbowała w przeszłości przeciwdziałać przemocy, jednak nie przyniosło to pożądanych efektów. Efekt takiej sytuacji jest taki, że ofiara nie podejmuje podobnych działań, przestaje wierzyć w to, że można zapobiec przemocy. Bardzo silnie działa na ofiary pranie mózgu. Jest to zjawisko, które wpływa na sposób myślenia ofiary, jej przekonania. Są to działania, które odcinają ofiarę od innych, powodują cierpienie i przekonują że sprawca jest silniejszy i może więcej. Cel sprawcy przemocy jest taki, aby ofiara działała i myślała w sposób, który jest wygodny dla osoby stosującej przemoc. Kolejną kwestią, która jest silnie związana z problemem przemocy domowej jest zespół stresu pourazowego. Jest to zaburzenie, które powstaje w wyniku doznania sytuacji w których zaistniało zagrożenie życia, lub zdrowia osoby doznającej przemocy. Oprawca stosuje różne działania jak na przykład groźba, spojrzenie aby wywołać u swojej ofiary lęk. Sprawca przemocy odczuwa satysfakcje. Pojawiają się u niego pozytywne odczucia związane z poczuciem władzy, wyższości. Sprawca, aby usprawiedliwić swoje złe czyny stosuje różne techniki. Na przykład kwestionuje winę, czyli wyjaśnia, że nie chciał dopuścić się przemocy, że to co się stało nie jest jego winą. Kwestionuje szkodę, nie zaprzecza niezrobienia danej rzeczy, ale wmawia że nie stało się nic złego. Kwestionuje ofiarę, a więc twierdzi że dana osoba zasłużyła na karę. Sprawca odwraca uwagę od swojego czynu, kierując uwagę na nieprawidłowe zachowanie innych. Sprawca stosuje również technikę odwoływania się do wyższych racji, tłumaczy że powstała potrzeba poświecenia dla wyższego dobra.
Niewątpliwie jeśli istnieje prawdopodobieństwo stosowania przemocy należy reagować. Ważne jest, aby ofiara przemocy wiedziała, że chcemy jej pomóc. Rozmawiając z taką osobą musimy okazać szacunek, upewnić ją że nie jest winna tego co ją spotkało i że nikt nie ma prawa jej tak traktować. Nie możemy bagatelizować zagrożenia, twierdzić że ofiara kłamie, obwiniać o to, że zasłużyła sobie na takie traktowanie czy zostawiać jej samej z problemem. Ważne jest, aby w momencie zaobserwowania przemocy poświęcić uwagę dzieciom. Stosowanie przemocy wobec dziecka ma zły wpływ na jego zdrowie oraz przyszłość. Poza konsekwencjami fizycznymi, mogą wystąpić problemy zdrowotne czy psychiczne. Obserwacja dziecka jest niezbędna, aby rozpoznać czy doznaje przemocy. Dziecko, które jest ofiarą zachowuje się niepewnie w towarzystwie dorosłych. Może być wobec nich lękliwe, reagować strachem na gwałtowne gesty, może być mu ciężko kontrolować emocje. Dziecko które jest ofiarą przemocy domowej może mieć problemy z koncentracją, unikać kontaktu.
Stosowaniu przemocy często towarzyszy alkohol. Po spożyciu alkoholu trudniej jest się opanować, zachowania agresywne są bardziej zauważalne a samokontrola osłabiona. Osoba uzależniona od alkoholu powinna być poddana leczeniu odwykowemu, jednak rozwiązanie problemu uzależnienia od alkoholu nie rozwiązuje problemu stosowania przemocy w rodzinie.
W sytuacji gdy ktoś doświadcza przemocy należy mu pomóc. Jeśli osoba która doznaje przemocy otrzyma pomoc z zewnątrz, istnieje bardzo duża szansa że wyjdzie ona z sytuacji a im szybciej się to stanie, tym lepiej. Im więcej osób zareaguje na nieprawidłowe zachowanie sprawcy przemocy, tym lepiej. Będzie miał świadomość, że ktoś obserwuje jego zachowanie i jeśli będzie stosował przemoc poniesie konsekwencje.
